Toespraak Dodenherdenking 4 mei burgemeester Jolanda de Witte

Hieronder vindt u de volledige toespraak van burgemeester Jolanda de Witte voor de Dodenherdenking op 4 mei in Poortugaal.

Toespraak

Goedenavond dames en heren,

Zoals elk jaar herdenken we ook vanavond op 4 mei 2023 alle burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.

Ieder jaar om 20.00u staan de metro’s, trams en treinen twee minuten stil.

Met elkaar hier vanavond in de kerk in Poortugaal , in Rhoon, en met de mensen die via de livestream meekijken, staan we stil bij de mensen die hebben gestreden voor onze vrijheid en die hiervoor hun leven hebben gegeven. We delen onze diepste wens om die vrijheid te behouden.

Het nationaal thema voor de 4 mei herdenking dit jaar is “Leven met oorlog” . Hoe trekken we lessen uit het verleden en welke betekenis geven we aan ons verleden.

Mijn eigen ouders hebben de oorlog meegemaakt. Mijn vader heeft onder gedoken gezeten bij een boer in de Wieringermeer en mijn moeder vertelde over de tulpenbollen die zij aten in de laatste hongerwinter. In middels zijn mijn ouders beide overleden.

Er zijn steeds minder mensen die de oorlog daadwerkelijk hebben meegemaakt. Zij dragen hun ervaringen over via de verhalen. Door die verhalen leren we begrijpen hoe diep de impact van een oorlog is op het dagelijks leven, en hoe het voelt om in onvrijheid te leven.

Om de verhalen door te geven, geven de leden van het comité Herdenking Gevallenen Albrandswaard samen met mij en de loco-burgemeester elk jaar gastlessen over de Tweede Wereldoorlog in Albrandswaard. Dit doen we voor de hoogste klassen van onze basisscholen.

Onderdeel van de gastlessen is een film over wat in de oorlog is gebeurd in Albrandswaard. In die film vertellen enkele dorpsgenoten, Ben Wassink, Anneke Dronzek en Gert de Raadt, over de bombardementen op Rotterdam, over het verzet, en over de executie van de zeven mannen bij het Sluisje.

De meeste indruk op de kinderen maakt het verhaal van Gert de Raadt. Hij vertelt nog steeds geëmotioneerd hoe zijn vader s nachts werd weg gevoerd terwijl hij sliep en van niets wist. De volgende ochtend bleek dat zijn vader één van de zeven mannen was die bij het Sluisje werden doodgeschoten. Zijn vader werd zo ineens uit zijn leven gerukt.

Zijn moeder kon er nooit over praten. Zij heeft haar hele leven met het verdriet over het verlies van haar man geleefd en geprobeerd het te accepteren. Aan het einde van haar leven kon ze de gebeurtenissen van toen pas plaatsen door te zeggen ‘uw wil geschiede’. Dat was een strijd van vijftig jaar, zo noemde Gert het.

Tot vorig jaar na zoveel jaren vrede begonnen we te geloven dat oorlog in Europa niet meer zou voorkomen. Begin vorig jaar toen de oorlog in de Oekraïne uitbrak bleek dat de oorlog niet langer iets is van ver weg en lang geleden. Mensen uit Oekraïne ontvluchtten hun land en vonden ook een veilig heenkomen in ons land. Zo verblijven ook in Albrandswaard ruim 110 Oekraïense vluchtelingen.

De onrust in meerdere delen van de wereld bracht een grotere vluchtelingenstroom op gang. Niet alleen uit de Oekraïne maar ook uit andere landen vluchtten mensen naar ons land. Zo vangen we in ’t Centrum in Rhoon tijdelijk tot 1 juli vrouwen op die zijn gevlucht uit onveilige landen. De opvang werd mogelijk gemaakt doordat de Hervormde Gemeente Rhoon ruimhartig deze locatie beschikbaar stelde Vele vrijwilligers, inwoners van Albrandswaard, hebben zich ingezet om de vluchtelingen en asielzoekers zich welkom te laten voelen. Het is hartverwarmend om te zien hoe activiteiten werden georganiseerd en een luisterend oor werd geboden.

De vluchtelingen, uit Oekraïne of andere plekken in de wereld, hebben de voordeur van hun huis achter zich dichtgetrokken, omdat het te gevaarlijk was om daar te blijven. Ze zijn vertrokken naar een onbekende bestemming. Omdat er bommen vallen in hun stad, of omdat hun leven gevaar loopt omdat ze het oneens zijn met het regime in hun land.

Deze mensen zijn de opa’s en oma’s van straks. Zij vertellen hun kinderen en kleinkinderen later over de verschrikkingen van de oorlog die zij ontvlucht zijn. En het veilig heenkomen dat zij bij ons vonden.

We zien door hun komst van dichtbij dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. We zien hoe hard het nodig is dat we er voor de ander zijn. We zien de dankbaarheid van mensen die bij ons te gast mochten zijn toen ze nergens terecht konden.

Zij zijn nu in een land waar vrijheid van meningsuiting een groot goed is, dat is verankerd in onze grondwet. Een vrijheid die in de Tweede Wereldoorlog is verdedigd door onze opa’s en oma’s.

Onze vrijheid van meningsuiting wordt dagelijks op de proef gesteld. Verschillen van mening worden uitvergroot, via social media en talkshows op tv. En een risico van wij /zij denken ligt op de loer.

De beste manier om onze vrijheid hierin te beschermen is door met elkaar in gesprek te blijven en te zoeken naar wat ons verbindt.

Dat doen we met de ervaringen van onze voorouders voor ogen. Door met open hart elkaar tegemoet te treden, door de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog te blijven vertellen, en te blijven zeggen: ‘dat nooit weer’.

Dat nooit weer vraagt om een verdraagzame samenleving, waarin de mening van de ander net zo waardevol is als onze eigen mening.

Iedereen kan een rol spelen bij het nastreven van vrede en het voorkomen van conflicten. Vrede is een gedeelde verantwoordelijkheid van ons allemaal, ongeacht onze religieuze overtuiging, geslacht, seksuele voorkeur of afkomst.

Wanneer we ons bewust zijn van onze eigen vooroordelen en stereotypen, kunnen we de mening en ervaring van anderen leren begrijpen. Dat vraagt moed, en de bereidheid je te verdiepen in de ander.

Ik wil daarom oproepen tot verdraagzaamheid, tot begrip en tolerantie voor mensen die anders lijken dan jezelf. Ik wil dialoog aanmoedigen, en initiatieven die bijdragen aan begrip en vreedzame oplossingen voor conflicten.

Laten we samen zorgen dat onze vrijheid in stand blijft in nagedachtenis aan degenen die hun leven hebben verloren in de strijd voor deze vrijheid.